Dla kogo „mały zus”?
Osoby fizyczne, które mogą skorzystać z opisywanej ulgi zus, to:
1/ przedsiębiorcy zarejestrowani w CEIDG (także wspólnicy spółki cywilnej),
2/ którzy osiągnęli przychody z działalności gospodarczej za ubiegły rok kalendarzowy nie przekraczając progu uprawniającego do korzystania z ulgi (zobacz dalej limit przychodów),
3/ nie spełniają przesłanek płacenia preferencyjnych składek na ubezpieczenia społeczne przez 24 miesiące (od podstawy wynoszącej 30 % minimalnego wynagrodzenia),
4/ jeśli rozliczały się na karcie podatkowej, to jednocześnie nie korzystały ze zwolnienia z VAT (podatnicy rozliczający się w formie karty podatkowej, korzystający ze zwolnienia VAT, nie mogą korzystać z ulgi, ponieważ nie składają oni zeznań PIT ani deklaracji VAT, na podstawie których ZUS mógłby zweryfikować poprawności ustalenia najniższej podstawy wymiaru składek),
5/ prowadziły działalność gospodarczą przez co najmniej 60 dni w poprzednim roku kalendarzowym tj. podlegały ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia tej działalności nie krócej niż 60 dni,
6/ nie wykorzystały 36-miesięcznego limitu (w ciągu 60 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej) korzystania z „małego ZUS”,
7/ nie podlegały ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu także z tytułu innej pozarolniczej działalności twórczej, artystycznej, zawodowej w ramach wykonywania wolnego zawodu, a także działalności gospodarczej wykonywanej jako wspólnik spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej albo jednoosobowej spółki z o.o., czy osoba prowadząca publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół.
8/ nie prowadzą działalności gospodarczej dla byłego bądź obecnego pracodawcy wykonując te same czynności jako pracownik w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym.
W 2019 r. do „małego ZUS” mogą zgłaszać się przedsiębiorcy, którzy:
1/ w trakcie roku zakończyli okres opłacania preferencyjnych składek (wynoszący 24 miesiące) i spełniają przesłanki do korzystania z „małego ZUS”,
2/ prowadzili działalność przez co najmniej 60 dni w 2018 r. , ale zawiesili tę działalność i wznowili ją w 2019 r. (spełniając przesłanki korzystania z „małego ZUS”),
3/ prowadzili działalność przez co najmniej 60 dni w 2018 r., ale zakończyli tę działalność i ponownie zarejestrowali ją w 2019 r.
Dla zgłoszenia przewidziany został termin 7 dni od:
– pierwszego dnia prowadzenia lub wznowienia działalności gospodarczej,
– pierwszego dnia, w którym spełnione zostały przesłanki do korzystania z „małego ZUS” (np. zakończenie okresu „preferencyjnych składek”).
Osoby fizyczne rozpoczynające prowadzenie działalności gospodarczej nie mogą od razu skorzystać z „małego ZUS”, ponieważ ulga nie przysługuje, gdy działalność nie była prowadzona przynajmniej przez 60 dni w poprzednim roku. W takiej sytuacji można jednak skorzystać z innych ulg – ulgi „na start” oraz preferencyjnych składek ZUS.
Z ulgi „mały ZUS” można skorzystać pod warunkiem dokonania zgłoszenia do ubezpieczeń nie wcześniej niż po upływie 24 miesięcy, podczas których przysługuje przedsiębiorcy uprawnienie do preferencyjnych składek (art. 18c ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r., o systemie ubezpieczeń społecznych, której tekst jednolity opublikowany został w Dzienniku Ustaw z 2019 r., pozycja 300 ze zmianami, dalej usus). Spełnienie przesłanek określonych w art. 18a usus, dotyczących preferencyjnych składek dla przedsiębiorcy przez pierwsze 24 miesięcy prowadzenia działalności, wyłącza możliwość korzystania z „małego zus”.
Aby skorzystać z ulgi „mały zus” trzeba wyrejestrować się z ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA i ponownie zgłosić do nich na formularzu ZUS ZUA (lub ZUS ZZA dla osób podlegających wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu) z kodem 05 90 lub 05 92 (kod tytułu ubezpieczenia dla osób z rentą przyznaną z tytułu niezdolności do pracy) oraz złożyć deklarację rozliczeniową ZUS DRA.
Limit przychodów
Jeśli przychody za ubiegły rok z działalności gospodarczej, którą przedsiębiorca prowadził przez cały rok, nie przekroczyły trzydziestokrotności minimalnego wynagrodzenia (63.000 zł w 2018 r.), może on płacić składki obniżone, proporcjonalne do przychodu składki na ubezpieczenia społeczne (o ile spełnione zostały wymienione powyżej przesłanki). Zawieszenie albo zamknięcie działalności gospodarczej w poprzednim roku skutkuje koniecznością posłużenia się proporcją przy obliczaniu progu przychodu. W tym celu dzieli się trzydziestokrotność minimalnego wynagrodzenia w poprzednim roku przez liczbę dni kalendarzowych w poprzednim roku i mnoży uzyskany wynik przez liczbę dni prowadzenia działalności, czyli 63.000 zł / 365 dni x ilość dni. Wynik równy lub wyższy 0,5 gr zaokrągla się w górę, niższy niż 0,5 gr w dół.
Na czym polega ulga „mały zus”
W ramach „małego zus” przedsiębiorca może płacić przez 36 miesięcy w ciągu 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej niższe składki zus. Do tych okresów wlicza się każdy miesiąc kalendarzowy, w którym ustalona została najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą przez co najmniej jeden dzień. Aby tak było, przedsiębiorca sam ustala wysokość najniższej podstawy wymiaru składek, od której je opłaca w danym roku. Zależy ona od przychodu osiągniętego z działalności gospodarczej w poprzednim roku. Ustala się ją raz w roku – w styczniu albo w miesiącu, w którym rozpoczyna się lub wznawia prowadzenie działalności gospodarczej. Aby obliczyć najniższą podstawę, należy pomnożyć przeciętny miesięczny przychód z działalności gospodarczej z poprzedniego roku przez współczynnik, który prezes ZUS co roku ogłasza w Monitorze Polskim. Na 2019 r. współczynnik wynosi 0,5083. Podstawa wymiaru składek nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia ani wyższa niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
„Mały zus” dotyczy tylko składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe). Składkę zdrowotną trzeba więc płacić w pełnej wysokości. W 2019 roku wynosi ona 342,32 zł.
W 2019 r. podstawa wymiaru składek przy „małym zus” nie może być:
– wyższa niż 2859 zł (60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego) ani
– niższa niż 675 zł (30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu 2019 r.);
przy czym wysokość poszczególnych składek wynosi:
– składka emerytalna (19,52% podstawy),
– składka rentowa (8,00% podstawy),
– składka chorobowa dobrowolna (2,45% podstawy),
– składka wypadkowa (1,67% podstawy).
Skutki korzystania z ulgi „mały zus”
Skorzystanie z „małego zus” wpływa na wysokość świadczeń:
– z ubezpieczenia chorobowego (m. in. zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku macierzyńskiego, zasiłku opiekuńczego) oraz
– z ubezpieczenia wypadkowego (m. in. zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego).
Opłacanie obniżonych składek wpływa też na wysokość przyszłej emerytury oraz renty.
Składki na Fundusz Pracy
Osoba, która prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą jednoosobowo i jest zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowego, opłaca takie składki na Fundusz Pracy (FP) oraz na Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych (SFWON), z wyjątkiem kobiet, które ukończyły 55 lat i mężczyzn od 60 roku życia.
Wysokość składek na FP i SFWON określa ustawa. W 2019 r. wysokość składki na FP wynosi 2,30%, a na SFWON 0,15% podstawy ich wymiaru. Podstawę wymiaru tych składek stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ale bez zastosowania rocznego ograniczenia (ograniczenie to wynosi 30-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej, czyli kwoty 4.765 zł w 2019 r.). Składki na SFWON oblicza się łącznie ze składkami na FP w wysokości sumy stóp procentowych tych składek (2,45%) i wykazuje w deklaracji rozliczeniowej w łącznej kwocie.
Składki na FP opłaca się od kwot, które stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jeśli wynoszą one w przeliczeniu na miesiąc co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (2.250 zł w 2019 r.). Korzystając z „małego ZUS”, składki na FP opłaca się jedynie, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę.
Dodatkowe obowiązki związane z podleganiem „małemu zus” (owi)
Na przedsiębiorcy korzystającym z „małego zus”, ciąży obowiązek przekazania w deklaracji rozliczeniowej bądź w imiennym raporcie miesięcznym informacji o rocznym przychodzie z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz o najniższej podstawie wymiaru składek, a także obowiązek przedstawienia na żądanie ZUS dokumentów potwierdzających wysokość rocznego przychodu z tytułu wykonywania działalności gospodarczej za poprzedni rok kalendarzowy w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia doręczenia wezwania. Niedopełnienie opisanych obowiązków upoważnia i obliguje ZUS do ustalenia za wszystkie miesiące danego roku podstawy wymiaru składek w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Przedsiębiorca korzystający z „małego zus” składa pierwszą deklarację ZUS DRA za pierwszy pełny miesiąc korzystania z ulgi i do końca roku nie musi składać kolejnych deklaracji. Rozpoczęcie wykonywania działalności w trakcie miesiąca powoduje, że trzeba złożyć także dodatkową deklarację za pierwszy niepełny miesiąc (a drugą za pełny miesiąc).
Rezygnacja z „małego ZUS”
„Mały zus” jest dobrowolny. Przedsiębiorca, który chciałby opłacać wyższe składki, może zadeklarować wyższą podstawę wymiaru składki. Za miesiąc, w którym przedsiębiorca zrezygnował z ulgi oraz pozostałe miesiące do końca roku, płaci składki na ubezpieczenia społeczne według zasad ogólnych.
Za równoznaczne z rezygnacją z „małego ZUS” uważa się brak zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych lub do ubezpieczenia zdrowotnego z właściwym kodem tytułu ubezpieczenia, w terminie 7 dni od:
-1 stycznia danego roku,
– pierwszego dnia prowadzenia lub wznowienia działalności gospodarczej,
– pierwszego dnia, w którym spełnione zostały przesłanki do korzystania z „małego zus”.
Błędne zgłoszenie się do „małego ZUS” z uwagi na źle wyliczony przychód za ubiegły rok jest wiążące (nie powoduje automatycznego wyrejestrowania z „małego ZUS”). Trzeba więc złożyć formularz wyrejestrowujący z odpowiednim kodem i ponownie zarejestrować do ubezpieczeń na zasadach ogólnych.
Jeśli spodobał Ci się wpis, możesz go zalinkować. Wpis ma charakter popularyzatorski. Autorka nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie treści zawartych we wpisie w konkretnej sprawie. W celu uzyskania porady prawnej w indywidualnej sprawie proszę o kontakt telefoniczny lub mailowy.