W dniu dzisiejszym ukazał się na łamach Dziennika Gazety Prawnej (Nr 85 z 05.05.2021, s. 13) komentarz mec. A. Zając do regulacji działalności nierejestrowanej. W komentarzu tym wskazuje się na konieczność wprowadzenia dalszych uproszczeń, w celu ułatwienia prowadzenia małych działalności oraz na to, że niekiedy korzystniejsze jest zarejestrowanie działalności i opodatkowanie uzyskiwanych przychodów ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub w formie karty podatkowej. Wynika to braku zróżnicowania pod względem obowiązków ubezpieczeniowych świadczenia usług przez osoby prowadzące działalność nierejestrowaną i osoby nieprowadzące działalności, w przypadku braku zbiegu tytułów do ubezpieczeń.
Działalność nierejestrowana
Od dnia 30 kwietnia 2018 r., w związku z wejściem w życie ustawy dnia 6 marca 2018 r., Prawo przedsiębiorców, której zmienioną wersję, jako tekst jednolity opublikowano w Dzienniku Ustaw z 2019 r., pozycja 646, powstała możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne bez rejestrowania takiej działalności w CEIDG. Podkreślenia przy tym wymaga, że dotychczas wpis do CEIDG miał charakter deklaratoryjny i nie decydował o tym, czy podmiot jest przedsiębiorcą, czy nie. Decydowało o tym (i powinno decydować obecnie) faktyczne wykonywanie działalności gospodarczej. Jej definicja zawarta w ustawie Prawo przedsiębiorców ma zastosowanie tylko na potrzeby tej ustawy (chyba że inne ustawy odwołują się do Prawa przedsiębiorców), tj. m.in. dla potrzeb weryfikacji, czy podmiot prowadzący działalność gospodarczą wywiązuje się z obowiązków administacyjnoprawnych nałożonych przez niego przez ustawę, m.in. obowiązku dokonania wpisu do CEIDG. Takiego obowiązku nie ma osoba prowadząca działalność nierejestrowaną. Jeśli jednak osoba wykonująca działalność nierejestrowaną złoży wniosek o wpis do CEIDG, to działalność ta staje się działalnością gospodarczą z dniem określonym we wniosku (a wystarczyłoby „nie podlega wpisowi do CEIDG, chyba że na własny wniosek”….:).
Przesłanki skorzystania z udogodnienia polegającego na braku konieczności rejestracji w CEIDG co do zasady są następujące:
1. osiągnięcie przez osobę fizyczną miesięcznie przychodu należnego w kwocie nie przekraczającej 50 % minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 września 2018 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2019 r. (opublikowanego w Dzienniku Ustaw z 2018 r., pozycja 1794), kwoty do 1125 zł brutto. Przy czym ustawa wyraźnie wyłącza możliwość skorzystania z uproszczenia przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą jako spółka cywilna (por. art. 5 ustęp 5 Prawa przedsiębiorców).
2. nie prowadzenie działalności gospodarczej w ciągu ostatnich 60 miesięcy; Artykuł 195 Prawa przedsiębiorców przewiduje jednak, że działalność nierejestrowaną prowadzić mogą również osoby, które w okresie 12 miesięcy przed dniem wejścia w życie ustawy, to jest od co najmniej 30 kwietnia 2017 r., nie były wpisane do CEIDG lub których wpis został wykreślony z CEIDG wcześniej niż 12 miesięcy przed dniem wejścia w życie Prawa przedsiębiorców (czyli przed 30 kwietnia 2017 r.), nawet jeżeli w okresie ostatnich 60 miesięcy przed dniem wejścia w życie tej ustawy wykonywały działalność gospodarczą.
3. działalność nie wymaga wpisu do rejestru działalności regulowanej, ani uzyskania zezwolenia lub koncesji. W konsekwencji nie mogą jej wykonywać, np. małe instytucje płatnicze, przewoźnicy, osoby handlujące wyrobami spirytusowymi, czy papierosami.
Skutki prowadzenia działalności gospodarczej nierejestrowanej
– brak konieczności rejestracji działalności w CEIDG,
– brak konieczności uzyskania numeru NIP i REGON,
– brak obowiązku odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy,
– brak obowiązku płacenia składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne oraz składki zdrowotnej z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej, a w konsekwencji brak obowiązku składania deklaracji ZUS,
– brak statusu podatnika VAT (za wyjątkiem podmiotu, który z mocy prawa nie podlega zwolnieniu VAT zależnemu od wysokości sprzedaży opodatkowanej, np. usługi prawnicze).
Obowiązki przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą nierejestrowaną
1. Prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży pozwalającej ustalić dzień przekroczenia progu ustawowego przychodu dla działalności nierejestrowanej.
2. Rozliczanie dochodów z działalności gospodarczej w zeznaniu rocznym klasyfikując te działalność jako specyficzne źródło (a nie działalność gospodarczą).
3. Wystawianie rachunków (faktur oraz paragonów, o ile podmiot jest podatnikiem VAT).
4. Przestrzeganie praw osób trzecich, w tym wynikających z regulacji uprawnień konsumenta (ponieważ regulacje w tym zakresie są bardzo rozbudowane, tytułem przykładu podam obowiązek rzetelnej informacji, niestosowanie niedozwolonych klauzul umownych, obowiązek zwrotu świadczenia wzajemnego, w przypadku skorzystania przez konsumenta z uprawnienia do odstąpienia od umowy zawartej na odległość w terminie 14 dni).
5. Przestrzeganie ustaw odrębnych, np. zawierających regulacje sanitarne, czy dotyczących ochrony zdrowia lub bezpieczeństwa publicznego.
6. Obowiązki związane z ubezpieczeniem zdrowotnym (!).
Przekroczenie limitu przychodu
Po przekroczeniu kwoty przychodów należnych 1125 zł brutto (określanej zgodnie z ww. rozporządzeniem na 2019 r.), działalność podlega obowiązkowi zarejestrowania w CEDIG w terminie 7 dni od dnia przekroczenia limitu. Oczywiście dla obliczenia limitu znaczenie ma przychód należny. Nie tylko więc faktycznie uzyskane kwoty, ale też należne niezapłacone. Dodatkowo przychodu tego dla potrzeb obliczenia limitu nie pomniejsza się o koszty uzyskania przychodu.
Obowiązki wynikające z prawa podatkowego
Prowadzenie działalności nierejestrowanej nie zwalnia z obowiązku rejestracji jako podatnik VAT oraz ewidencjowania sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej, czy wystawiania faktur VAT w obrocie B2B, gdy dotyczy działalności nieobjętej zwolnieniem podmiotowym uzależnionym od wartości sprzedaży VAT (wynikającym z art. 113 ust. 1 lub 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., o podatku od towarów i usług, tekst jednolity opublikowany w Dzienniku Ustaw z 2018 r., pozycja 2174 ze zmianami). Na przykład usługi prawnicze, dostawa komputerów oraz wyrobów elektronicznych nie korzystają z limitu wyłączającego obowiązek rejestracji VAT – por. art. 113 ust. 13 ustawy o podatku od towarów i usług.
Osoby fizyczne prowadzące działalność nierejestrowaną rozliczają dochód rocznie w zeznaniu PIT-36. Wymaga to pomniejszenia przychodu o koszty jego uzyskania. Warto więc w prowadzonej ewidencji uwzględniać koszty uzyskania, aby te wartości uwzględnić w zeznaniu rocznym.
Osoby fizyczne prowadzące działalność nierejestrowaną obowiązują ogólne zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby nieprowadzące działalności gospodarczej w związku z umową o pracę, czy z umowami cywilnoprawnymi, w tym umową zlecenia i dziełem.
Jeśli podobał Ci się artykuł, możesz go zalinkować. Wpis ma charakter popularyzatorski. Autorka nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie treści zawartych we wpisie w konkretnej sprawie. W celu uzyskania porady prawnej w indywidualnej sprawie proszę o kontakt telefoniczny lub mailowy.